پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

تاریخ ایده‌ها (History of ideas) رشته‌ای پژوهشی در تاریخ محسوب شده که به بیان، نگهداری و تغییر ایده‌های انسانی در طول دوران می‌پردازد. تاریخ ایده‌ها یک رشته خواهر یا یک رویکردی خاص در تاریخ روشنفکری، محسوب می‌گردد. مطالعات در تاریخ ایده‌ها ممکن است شامل تحقیق بین رشته‌ای در تاریخ فلسفه، تاریخ دانش یا تاریخ ادبیات باشد. در سوئد، تاریخ ایده‌ها و علوم از سال ۶ نوامبر ۱۹۳۲ موضوعی مجزا برای دانشگاه بوده‌است. متاسفانه در ایران، توجه خاصی به تاریخ ایده ها با رویکردهای تاریخی ، ترویج و توسعه علم، علم برای همه، پهنه بندی و هم یابی های علمی و غیره نمی شود. بر همین اساس، نگاه بسیار ضعیفی به تهیه تزاروس ها و لکزیکون های تخصصی در کشور وجود دارد.

کتاب «قواعد واگیری» اثر آدام کوچارسکی که به‌تازگی با ترجمه علی معظمی و به همت نشر چشمه منتشر شده تاریخ علم همه‌گیری در قرن بیستم است. نویسنده کتاب ریاضی‌دانی است که با سازمان بهداشت جهانی کار می‌کند و کار اصلی‌اش فهم همه‌گیری‌هاست؛ اما در حوزه‌های بسیار متفاوت دیگری همچون بازار‌های مالی و شبکه‌های اجتماعی کار کرده و از آن‌ها تجربه دست‌اولی دارد و در این کتاب مسئله واگیری را در حوزه‌های متعدد و متنوع انسانی که امروزه با آن سروکار داریم، واکاوی می‌کند.

عضو هیئت علمی گروه سیاست علم مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با تأکید بر آن‌که اجزای زیست‌بوم ترویج علم باید در لایه‌های سیاست‌گذاری، راهبردی و عملیاتی تعیین شده و ایفای نقش کنند، گفت: در مرحله اول نیاز به یک مرجع و هسته اصلی است که نگاه فرابخشی دارد و در لایه‌های عملیاتی هم ایجاد دفاتر ترویج علم در دانشگاه‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد.

هیات داوران انجمن ترویج علم پس از بررسی و طرح سوابق فعالیت نامزدها در هیات مدیره، برندگان نوزدهمن دوره جایزه ترویج علم در سال 1397 را معرفی و به پاس یک عمر تلاش در راه ترویج علم و آگاهی، از فیزیکدان برجسته کشور تجلیل کردند.

نظریه نسبیت خاص و عام اینشتین بی‌شک از معروف‌ترین و مهم‌ترین نظریه‌های فیزیک به شمار می‌رود که انقلابی را در این حوزه پدید آورد. در این مقاله قصد دارم کتابی را به تفصیل معرفی كنم که به‌تازگی یوسف ثبوتی، از استادان نامور و شناخته‌شده فیزیک کشورمان تألیف و چاپ کرده است. اما پیش از آن، برای آشنایی خوانندگان محترم، به اختصار درباره این دو نظریه و آلبرت اینشتین توضیحاتی را می‌نویسم. ناوردایی همه قانون‌های فیزیک در جابه‌جایی هر چارچوب مرجع لَختی با چارچوب مرجع لَخت دیگر؛ به سخن دیگر، بررسی فرمول‌بندی قانون فیزیک توسط ناظر لَخت در حرکت نسبی. نظریه پیشنهادی اینشتین به سال 1905، به‌واقع تعمیم اصل نسبیت مکانیک نیوتنی است. از اینجا نخست نتیجه می‌گیریم که برای نوشتن رابطه قانون‌های فیزیک هیچ چارچوب مرجع لَخت برتری وجود ندارد که بتوان آن را به‌طور مطلق بی‌حرکت فرض کرد.